Ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất được xem là một xu hướng, sử dụng hệ thống thông minh để phân tích, thống kê liên quan đến địa lý, lãnh thổ cũng như hình ảnh về các khu vực địa lý thông qua thu nhận, lưu trữ, xử lý và phân tích. Do đó, ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất có vai trò giúp việc lập bản đồ số, phân tích hiện tượng, sự vật, chẳng hạn như kết cấu, loại đất, kênh ngòi, cũng như đưa ra phương án, kế hoạch sử dụng hợp lý.
A. Một số chức năng của GIS mang lại khả năng ứng dụng cao cho quy hoạch sử dụng đất có thể kể đến là:
- Thu thập dữ liệu: Với GIS, dữ liệu được thu thập, tổng hợp và được phân loại từ đa dạng nguồn thông tin khác nhau, như bản đồ giấy, hình ảnh chụp hay các loại bản đồ số,…từ những thông tin quy hoạch được cơ quan nhà nước công khai, cho phép hiển thị trên ứng dụng GIS bằng bản đồ số trực quan.
- Lưu trữ dữ liệu: GIS có khả năng cải thiện chất lượng lưu trữ dữ liệu và bản đồ, nâng cao hiệu quả cho các loại bản đồ riêng biệt, đồng thời tiết kiệm chi phí cho lưu trữ thông tin.
- Truy vấn và tìm kiếm: Việc truy vấn, tìm kiếm thông tin trở nên đơn giản hơn thông qua các bản đồ số với ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất. Mọi lúc, mọi nơi, người dùng đều có thể truy cập thông tin trực tiếp từ ứng dụng hoặc WebGIS.
- Phân tích thông tin: Các nhà đầu tư, nghiên cứu sẽ dễ dàng phân tích các thông số liên quan đến dân số, diện tích,…khi ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất.
- Trích xuất dữ liệu: Kết hợp dữ liệu và xuất thông tin ở nhiều dạng khác nhau như: in giấy, hình ảnh, tập tin hoặc website,….
B. Các ứng dụng thực tế của GIS trong quy hoạch sử dụng đất
1.Kiểm kê nguồn tài nguyên đất
Nền tảng GIS được kết hợp sử dụng cùng với các cảm biến từ xa, qua đó giảm rút ngắn khoảng thời gian cho việc thu thập dữ liệu, thông tin về tình trạng sử dụng tài nguyên đất và môi trường.
Do đó, ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất sẽ giúp các đơn vị quản lý, nhà đầu tư nắm bắt, phát hiện về việc sử dụng đất theo thời gian thực. Đồng thời, các cá nhân, tổ chức cũng kịp thời nhận biết về những thay đổi trong sử dụng đất trên phạm vi toàn bộ khu vực đô thị thông qua hình ảnh biểu diễn trực quan với mô hình CAD 3D.
2.Xây dựng bản đồ và quy hoạch đô thị
Ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất có thể giảm thiểu, giải quyết được nhiều vấn đề tiềm tàng như bảo tồn môi trường, ô nhiễm môi trường, hoặc các nguy cơ về giao thông vận tải, lan rộng đô thị theo hướng hiệu quả, nhanh chóng nhất.
Với sự phát triển của GIS, những nhà quy hoạch đô thị có khả năng tạo ra dữ liệu, xây dựng bản đồ thành phố đơn giản hơn bao giờ hết. Bên cạnh đó, người dùng còn có thể sử dụng những kỹ thuật dự đoán dữ liệu, cũng như mô hình hóa đa dạng để khám phá, đưa ra phương án phát triển trong tương lai.
Hình 1. Ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất để tạo ra dữ liệu bản đồ, đề ra định hướng phát triển phù hợp.
2.Tổ chức, xử lý và theo dõi trạng thái sử dụng đất
Hiện nay, có nhiều cổng thông tin, dữ liệu GIS được hiển thị công khai, cung cấp nguồn thông tin quan trọng, rộng lớn cho tất cả người dân, cũng như cơ quan, nguồn lực thuộc chính phủ. Tất cả những ứng dụng đều được lưu trữ, quản lý trên cơ sở dữ liệu trung tâm, qua đó giúp đơn giản hóa tối đa cho thao tác tổ chức, xử lý và theo dõi trạng thái, tình hình sử dụng đất.
3.Phân tích thông tin kinh tế, xã hội và môi trường
Ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất cho phép tạo ra các bản đồ chuyên đề bằng việc kết hợp dữ liệu và vị trí thông qua khám phá các mối tương quan và hiển thị xu hướng.
Ngoài ra, với sự tồn tại của các tập dữ liệu với đa dạng loại hình thông tin khác nhau được lưu trữ trên cơ sở dữ liệu GIS, người dùng GIS có thể tạo ra hình ảnh chứa nhiều lớp, chẳng hạn như địa hình, bản đồ đường phố, bản đồ chuyên đề. Từ đó, họ sẽ dễ dàng nhận biết, xác định khu vực lý tưởng, cũng như những xung đột tiềm ẩn có khả năng xảy đến.
Hình 2. Với việc tạo ra hình ảnh gồm nhiều lớp, ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất giúp phân tích hiệu quả hơn.
4.Lựa chọn địa điểm dựa vào phân tích mức độ phù hợp của đất đai
Phân tích đất đai là một trong các bước quan trọng nhất trước khi đưa ra quyết định lựa chọn địa điểm. Công cụ GIS có vai trò như lớp phủ bản đồ cho phép người dùng phân tích tính phù hợp này nhanh chóng.
Bên cạnh đó, với khả năng kết hợp cùng viễn thám, truy vấn không gian kèm với việc phân tích dữ liệu môi trường, những nhà quản lý sử dụng đất sẽ dễ dàng tìm ra những vị trí xung đột, cũng như khu vực có tiềm năng phát triển tốt.
Hình 4. Ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất để lựa chọn khu vực phù hợp.
5.Đo lường kết nối, đánh giá, giám sát và nhận phản hồi sau hoàn thành dự án
Những công cụ GIS cung cấp giúp cho cá nhân, tổ chức quy hoạch sử dụng đất đo lường kết nối nhờ vào lớp phủ bản đồ, bộ đệm hay phân tích không gian.
Không những vậy, ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất còn có khả năng đánh giá, giám sát kế hoạch xây dựng, dự án sau khi hoàn thiện, đồng thời thu nhận phản hồi để cải tiến, khắc phục.
Tích hợp cùng với viễn thám, GIS giúp cho những nhà lập kế hoạch theo sát sự phát triển của khu vực quy hoạch sử dụng đất, đánh giá các tác động và đề xuất phương án điều chỉnh khi cần thiết.
C. Ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất mang lại lợi ích gì?
Bằng cách ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất mang lại những lợi ích đáng kể cho người dùng. So với các phương pháp truyền thống việc ứng dụng GIS mang đến các lợi ích sau:
- Giảm thiểu thời gian cho việc lưu trữ dữ liệu, tiết kiệm chi phí và quản lý nhân lực. Tạo cơ sở nền tảng chính xác để đưa ra quyết định, phương án xử lý, giải pháp đầu tư hiệu quả.
- Thu thập lượng dữ liệu lớn chỉ với một khoảng thời gian ngắn.
- Cải thiện khả năng cập nhật, truy cập thông tin với lượng người dùng lớn, nâng cao chất lượng quản lý cho các dịch vụ công với mức độ hiệu quả và nhanh chóng nhất.
- Phân tích, sàng lọc dữ liệu: Khi ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất, nhiều nguồn thông tin sẽ được lưu trữ, phân tích và sàng lọc. Nhờ đó người dùng nắm rõ được các số liệu về vị trí, dân số, khoảng cách và tiện ích xung quanh khu vực.
- Tạo ra chiến lược, kế hoạch hiệu quả, phát triển đa dạng và đổi mới nhờ vào số liệu đa kênh được quản lý, xử lý và hiệu chỉnh chính xác.
Hình 4. Ứng dụng GIS trong quy hoạch sử dụng đất mang lại nhiều lợi ích từ khâu dữ liệu đến khâu người dùng và lên kế hoạch.
Nguồn: H.A.I
